W październiku i listopadzie 2018 r. Gmina Olsztyn przeprowadziła badania podróży i zachowań transportowych mieszkańców Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna (w mieście i sąsiadujących gminach). Celem było otrzymanie wiarygodnych danych umożliwiających opracowanie i kalibrację modelu ruchu dla systemu transportu publicznego i indywidualnego.
Dodatkowymi celami badania były:
- uzyskanie wiedzy o zachowaniach komunikacyjnych mieszkańców Olsztyna i sąsiednich gmin (Barczewo, Dywity, Gietrzwałd, Jonkowo, Purda i Stawiguda),
- określenie potrzeb transportowych mieszkańców na użytek studiów, planów i projektów dotyczących rozwoju systemu transportowego,
- ułatwienie planowania zmian w trasach linii transportu zbiorowego w kontekście rozbudowy sieci komunikacji tramwajowej, autobusowej, parkingów P&R i B&R oraz planowania węzłów intermodalnych,
- ułatwienie bieżących prac dotyczących organizacji przewozów środkami transportu zbiorowego.
Przed rozpoczęciem badań dokonano podziału MOF Olsztyna na rejony komunikacyjne: 33 w Olsztynie i 11 w gminach okalających Olsztyn.
Badania zostały przeprowadzone przy pomocy kwestionariusza zawierającego:
- informacje o wywiadzie, badanych gospodarstwach I respondentach,
- dzienniczek podróży dla dnia powszedniego, soboty i niedzieli – informacje dotyczące odwiedzonych przez respondenta miejsc: adresy, motywacja, punkt rozpoczęcia i zakończenia podróży, środki transportu (w tym liczba przewożonych osób, jeśli korzystano z samochodu) oraz czas dojścia do i z przestanków,
- powody wyboru podróży samochodem i transportem publicznym.
Jako podróż przyjęto w badaniu przemieszczenie się dowolnym środkiem lokomocji lub pieszo, na odległość co najmniej 100 m w określonym celu (motywacja) i między określonymi punktami (źródło i cel podróży).
Badanie zostało zrealizowane metodą osobistych wywiadów, przeprowadzanych w domach respondentów. Ankieterzy zbierali informacje za pomocą aplikacji zainstalowanej na tabletach lub smartfonach. Wszystkie osoby w wieku od 6 lat obecne w gospodarstwie w czasie wywiadu zostały zaproszone do uczestnictwa w badaniu (za dzieci w wieku 6-12 lat odpowiedzi mogły udzielać inne obecne osoby w wieku powyżej 16 lat).
Próba adresowa mieszkańców została ustalona w drodze dwustopniowego losowania warstwowego z próbą rezerwową. Jednostkami losowania pierwszego stopnia (JPS) były obwody spisowe, a jednostkami losowania drugiego stopnia – mieszkania. Ankieterzy dotarli do 756 gospodarstwa, w których przeprowadzili wywiady z 1511 osobami i uzyskali informacje o 3912 podróżach.
Statystyczny mieszkaniec MOF Olsztyna wykonuje średnio 1,77 podróży w dzień powszedni. Najwyższą mobilnością wykazują się osoby w wieku 6-15 lat – 1,94 podróży dziennie. Analizując badaną grupę pod względem zajęcia można natomiast zauważyć, że najbardziej mobilni są pracujący (1,98 podróży w dzień powszedni) oraz uczniowie (1,95 podróży).
Powód wyboru podróży samochodem:
Podział zadań przewozowych (dzień powszedni, sobota, niedziela):
Przeciętna podróż mieszkańca MOF Olsztyna trwa 25,11 minut. Podróże piesze, tak jak rowerowe, trwają średnio ok. 15 minut. Podróż samochodem zwykle zajmuje ok. 27 minut, a transportem publicznym – 31,5 minut
Wyniki pokazują:
- W każdy dzień powszedni mieszkańcy MOF Olsztyna wykonują ok. 439 500 podróży, w sobotę – 169 500 a w niedzielę – 91 700. Podróżujący w dni powszednie to głównie pracujący i uczniowie, podczas gdy w niedzielę podróżują najczęściej ludzie po 60 roku życia.
- Samochód jest najpopularniejszym środkiem transport – wykonuje się nim 40% podróży w dniu powszednim, 55% w soboty i 33% w niedziele. Mężczyźni korzystają z samochodów częściej niż kobiety.
- Jedna czwarta podróży w dni powszednie i jedna piąta w soboty wykonywana jest pieszo. Procentowy udział niedzielnych podróży osiąga natomiast 50%.
- 30% podróży w dni powszednie odbywa się transportem publicznym. Dużo mniej w soboty – 20% i niedziele – 15%. Częściej korzystają z niego kobiety.
- Przeciętny czas podróży w MOF Olsztyna zależy od środka transportu. Podróże transportem publicznym są najdłuższe, a najkrótsze te wykonywane pieszo. Co ciekawe, czas podróży nie zależy od dnia, w którym odbywa się podróż.
Było to pierwsze badanie dotyczące podróży i zachowań transportowych w MOF Olsztyna. Umożliwiło opis obecnej sytuacji i posłuży jako podstawa oceny efektywność działań na rzecz poprawy systemu transportu publicznego w najbliższych latach.